مذاکرات که نه مجادلات پیرامون برجام در کمیسیون مربوطه‌ی آن در بهارستان به داغ‌ترین شکل ممکن در جریان است.
روند مذاکرات و نحوه انعکاس آن در صداوسیما به نحوی‌ست که افکار عمومی وجود ملاحظات جناحی و گروهی را در این مسئله مهم که با منافع ملی گره خورده است به وضوح مشاهده می‌کنند.
حضور افرادی که عضو کمیسیون نیستند، پخش جهت دار و گزینشی سخنان طرح شده در تلوزیون، دعوتهای معنا دارد و اتهام زنی‌های عجیب و مخالفتهای همراه با توهین همه و همه در افکار عمومی این باور را ایجاد کرده است که بخش تتاثیرگذاری از منتقدان توافق هسته‌ای در نقد خود ملاحظات سیاسی بسیاری دارند.
در این میان سیاستمدارانی که نزدیک به رهبری هستند و یا به نوعی به اقتضاء جایگاه رسمی و غیر رسمی‌شان در نهاد حاکمیت نظام عملکردی فراجناحی دارند، نیز موافق روند موجود رسیدگی به برجام در مجلس نیستند.
حجت الاسلام ابوترابی فرد یکی از همین افراد است.
سخنگوی کمیسیون ویژه بررسی برجام از حضور نهاوندیان، عراقچی و قشقاوی در یازدهمین جلسه این کمیسیون خبر داد.
سید حسین نقوی حسینی ضمن اعلام این خبر گفت: در ابتدای جلسه امروز اعضای کمیسیون به عدم حضور صداوسیما اعتراض کردند و آقای ابوترابی در این زمینه گفت که چرا وقتی سعید جلیلی در جلسه حضور دارد همه دوربین‌ها حاضر هستند اما حالا حضور ندارند.
وی ادامه داد: آقای ابوترابی همچنین به صداوسیما از این بابت اعتراض داشت که چرا مباحث و دیدگاه‌های ایشان را در برخی از گزارشات جلسات حذف کردند که رئیس جلسه در پاسخ توضیح داد که احتمالا موضوع بعد از ظهر قبلا گفته شده بود ضبط نداریم با جلسه صبح مشتبه شده و صداوسیما فکر کرده که صبح نباید جلسه را ضبط کند. البته دو رسانه خانه ملت و مجلس جلسه را ضبط می‌کنند و در اختیار رسانه‌ها قرار خواهند داد.
سخنگوی کمیسیون برجام گفت: زاکانی رئیس کمیسیون در ابتدای جلسه اعلام کردند که با توجه به سفر آمانو به ایران، کمیسیون دعوت می‌کند در صورت صلاحدید دولت، آمانو در یکی از جلسات کمیسیون شرکت و نظرات و دیدگاه‌های خود را مطرح و به سوالات اعضا پاسخ دهد. چون بحث بازرسی‌ها و همکاری ایران و آژانس مبحث مهمی است و خاطره خوبی از بازرسی‌های آژانس در ذهن ملت ایران نیست و تقدیم شهدای هسته‌ای به علت عدم امانتداری آژانس بود. در همین بخش یادی از متحدان هسته‌ای شد.
نقوی حسینی همچنین تصریح کرد: بعد از توضیحات مذکور، جلسه وارد بحث شد و ابتدا کمیته اقتصادی سوالات خود را مطرح کرد. عمده ترین سوالات پیرامون شرایط اقتصادی کشور در صورت عدم توافق، شرایط مبادلات ارزی مطابق برجام، افق آینده اقتصادی پس از توافق، سقف و کف مطالبات ایران که بلوکه شده است چقدر است، آیا مطابق برجام بالاخره پول و نفت بر می‌گردد با خیر؟ آثار اقتصادی بعد از توافق ژنو که خیلی مثبت نبوده است، ارزیابی چیست؟ و بالاخره اینکه آیا می‌دانید شما چه نوع تحریم‌هایی باقی می‌ماند که بعدها مشکلات برای ما ایجاد می‌کند؟ هزینه های تحریم بر کشور تاکنون چگونه بوده و اگر توافق نمی‌شد ما به کجا می‌رفتیم؟
وی افزود: نهاوندیان گفت که باید از همه ظرفیت‌های کشور برای شرایط پسابرجام استفاده کنیم. از حداکثر ظرفیت‌ها در جهت استفاده از فرصت‌ها استفاده کنیم. تیم اقتصادی دولت همپای مذاکرات، دامنه تحولات اقتصادی و آینده آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است. اگرچه ما در طول مذاکرات ۱۶ بند برجام مربوط به مسائل اقتصادی است و ما به دنبال این بودیم که کلیه تحریم‌های اقتصادی برداشته شود و به اعتقاد ما چنین هدفی بدست آمده است. بخش اصلی تحریم‌ها در برجام لغو شده و حتی معتقد بودیم آثار لغو تحریم‌ها باید در همکاری‌های کشورها در بخش‌های حقوقی فعالیت شرکت‌ها دیده شود. آنچه که در چارچوب تحریم‌ها باقی مانده، تحریم‌های غیرهسته‌ای است.
وی گفت: با رفع تحریم‌ها، اقتصاد کشور را از گروگان آزاد کردیم و در بخش هسته‌ای هم، حضور هسته‌ای ایران در عرصه بین‌المللی را تثبیت کردیم. ما حتی در جهت رفع تحریم‌های غیرهسته‌ای مقدم بر تحریم‌های هسته‌ای را نیز رفع کردیم مثلا همزمان به هواپیماها و کشتی‌های مسافربری، امکان همکاری شرکت های غیر آمریکایی به ایران و رفع تحریم‌ها صادرات ایران در حوزه مواد غذایی و فرش کشور.
وی در ادامه پاسخ داد که در حوزه مالی و بانکی نیز رفع تحریم‌های مهمتری صورت گرفته است و به طور تصریحی در برجام و قطعنامه طرف مقابل منع شد از اینکه تحریم‌های رفع شده را به صورت دیگری اعمال کند.
وی گفت: نکته مهم در رفع تحریم‌ها، خط قرمز رفع تحریم‌ها یکجا و در آغاز توافق رعایت شده است.
نهاوندیان گفت در ارتباط با تحریم‌های آمریکا در حوزه‌های غیرهسته‌ای ما مجاز نبودیم با آمریکا وارد گفت‌وگوی سیاسی شویم.
نقوی حسینی در ادامه گفت: نهاوندیان با اشاره به اینکه حالا می‌توانیم در مورد آثار به گروگان گرفتن اقتصاد کشور صحبت کنیم افزود: اولین اثر تحریم‌ها، بالا بردن هزینه‌های مبادله بود. ما اجازه ندادیم اقتصاد کشور متوقف شود، اما هزینه‌های آن سنگین بود؛ اگرچه تحریم‌ها برای کشور دستاوردهای بسیاری داشت ولی این دستاوردها استفاده هوشمندانه ما بود. ارزیابی ما نشان می‌دهد که تا ۱۵% هزینه بر ما در مبادلات تجاری تحمیل شد که در مجموع سالانه ۱۵ میلیارد دلار می شد. در بازار نفت، لطمه‌های شدیدی به بازار نفت ایران وارد شد و قدرت چانه زنی و اثرگذاری ایران را کاهش داد و چنین ظلمی به ایران نابخشودنی است و سومین اثر این بود که پروژه‌های عمران کشور همه عقب مانده بود و با تاخیر روبرو شده و دیگر اینکه محرومیت دانشجویان ما از تحصیل هم ظلم به ما بود و نکته بعدی غارت ذخایر مشترک در حوزه‌های نفتی و گازی از سوی کشورهای دیگر بود که تحریم موجب و باعث آن بود.
البته دستاوردهای ملت ایران در حوزه‌های مختلف علمی و تکنولوژیکی در دوران تحریم غیر قابل انکار است.
به گفته نهاوندیان، پنجمین اثر تحریم‌ها، غیررسمی شدن تجارت جمهوری اسلامی در عرصه بین‌المللی بود و موجب شد فساد در چنین مبادلاتی شکل بگیرد و عده‌ای از این موضوع سوء استفاده کردند. شرایط ما در فاینانس‌ها تحمیل شد چرا که پول خود ما بلوکه شده بود.
نهاوندیان گفت که پول های بلوکه شده در حوزه های مختلف است و لذا ارقام آن حوزه‌ها متفاوت است. آنچه که به دولت بر می گردد بخشی کوچکی از این مبلغ است.
وی گفت: افزایش نرخ ارز یا آثار سوء مدیریت بوده و ِیا آثار تحریم. از دست دادن بازارهای تجاری، بخشی دیگر از آثار تحریم‌ها بود. خلاصه اینکه اگر تحریم‌ها ادامه یافت، تغییر و تحولات زیادی در بازار ارز رخ می داد.
نهاوندیان در ادامه گفت: ما توانستیم آن‌ها را به جایی برسانیم که از ما شفافیت بخواهند و حق هسته‌ای ما را بپذیرند. توافق مانع از اعمال محدودیت های ظالمانه ای که بسیاری از حقوق ما را از بین می‌برد، گردید.
به گفته نقوی حسینی، لازم به توضیح است که در ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه، انصاری معاون پارلمانی رئیس جمهور به جای سیف و همتی در کمیسیون حضور پیدا کرد و سیف و همتی نیامدند و طیب‌نیا هم در سفر بود.
عراقچی در این بخش به کمک های نهاوندیان آمد و گفت هیچ تحریمی در زمینه سوئیفت باقی نمانده است، ولی افرادی که در لیست تحریم اشاعه ای قرار داشته‌اند، همچنان از خدمات بانکی محروم می‌مانند (هم حقوقی و هم حقیقی‌ها).
عراقچی گفت: باز هم عرض می کنم که اتحادیه اروپا کلیه تحریم‌های مالی اقتصادی خود را لغو می‌کند و تحریم های اشاعه‌ای خود را هشت سال بعد لغو می‌کند . همین لغو تحریم ها در هر دو بخش شامل کلیه شخصیت‌های حقوقی و حقیقی می‌شود. پس شخصیت‌های حقوقی و حقیقی که محکوم به تحریم اشاعه‌ای شده‌اند، تحریمشان لغو نمی‌شود بلکه هشت سال بعد لغو می‌شود.
نهاوندیان گفت که به طور جدی ساختار تحریم‌ها شکسته شده، فضای روانی همکاری اقتصادی به طور جدی در جهت مثبت تغییر کرده است. هدف کشورها در مبادله با ایران را می‌بینید. اما برنامه دولت «اقتصاد مقاومتی» است و دولت تهدیداتی را دارد که انتظارات و تقاضاهای جامعه را مدیریت کند و با جلوگیری از ایجاد انتظارات بی جا جلوگیری می‌کند.
حال سوالی که مطرح می‌شود اینست که ایشان به چه دلیل مسامحه با دلواپسان و تیم مذاکره کننده آقای جلیلی را کنار گذاشته است.
انعکاس جانبدارانه مذاکرات از سوی رسانه ملی
عدم ضبط تلویزیونی جلسه امروز کمیسیون برجام که با حضور محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس جمهور و عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای برگزار شده بود، ساعاتی است که خبرساز شده است.
نخستین خبر به نقل از یکی از اعضای این کمیسیون مخابره شد. او از اعتراض شدید اعضای این کمیسیون نسبت به صداوسیما خبر داد و به ایسنا گفت: اتخاذ این تصمیم از سوی کمیسیون برجام نبوده و احتمالا صداوسیما چنین تصمیمی را گرفته است. حجت الاسلام سیدمحمد حسن ابوترابی از جمله نمایندگان معترض بود که به گفته نقوی حسینی در جلسه امروز گفت: چرا وقتی سعید جلیلی در جلسه حضور دارد همه دوربین‌ها حاضر هستند اما حالا حضور ندارند. زاکانی رئیس کمیسیون برجام نیز در پاسخ می گوید که احتمالا موضوع بعد از ظهر که قبلا گفته شده بود ضبط نداریم با جلسه صبح مشتبه شده و صداوسیما فکر کرده که صبح نباید جلسه را ضبط کند.
اما کاوه احمدی مسوول اداره اخبار مجلس شورای اسلامی به ایرنا گفت: تیم تصویربرداری صداوسیما در جلسه امروز حضور داشته اما ضبط کامل تلویزیونی نکرده و فقط بخش هایی از نشست را تصویربرداری خواهد کرد. این خبرگزاری نوشته است که نبود دوربین های صداوسیما و ضبط نشدن کامل نشست برجام با درخواست هیات رییسه کمیسیون ویژه بررسی برجام بوده است.
مهدی کیائی مدیرکل فرهنگی و روابط عمومی مجلس اما به ایسنا گفت که روابط عمومی مجلس و کمیسیون برجام تصمیمی در مورد عدم پخش تلویزیونی نداشتند. به گفته وی، صدا و سیما خودش از ضبط برنامه خودداری کرد و مجلس ممانعتی دراین زمینه نداشته است.
خبرگزاری مهر اما روایت دیگری دارد و عدم ضبط تلویزیونی این جلسه را به دستور رئیس مجلس می داند. به نوشته این خبرگزاری به دستور علی لاریجانی رئیس مجلس، پخش جلسات کمیسیون برجام از رسانه ملی از صبح امروز سه شنبه متوقف شد.
برخی سایت های خبری در تحلیل هایشان اینگونه نوشته اند که پاسخ های قاطع و روشنگرانه ظریف و همکارانش به ادعاهای تیم مذاکره کننده پیشین، منجر به قطع پخش تلویزیونی این جلسات شده است. چرا که تاثیر انتشار جلسات با حضور جلیلی بر افکار عمومی را به نوعی تحت الشعاع قرار داده بود.
گفتنی است نشست های قبلی کمیسیون برجام بطور کامل توسط صداوسیما پوشش تصویری داده می شد و شبکه خبر بصورت نوبتی در ساعات مختلف روز این نشست ها را پخش می کرد. از ابتدای هفته گذشته هر روز گزیده ای از جلسات کمیسیون برجام که با حضور عراقچی و تخت روانچی اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای و همچنین سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، شمخانی دبیر فعلی شورای عالی امنیت ملی و محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه در روز های مختلف هفته برگزار شده بود از رسانه ملی پخش شد. البته اعضای کمیسیون برجام قبلا هم نسبت به پخش گزینشی جلسات کمیسیون با اعضای فعلی و پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای اعتراض کرده بودند.
لازم به یادآوری است وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی و وزرای دفاع و اطلاعات نیز قرار بود با حضور در جلسه عصر امروز کمیسیون ویژه بررسی برجام، به بررسی ابعاد و آثار اقتصادی و امنیتی برنامه جامع اقدام مشترک بپردازد.
